İsa'nın kardeşleri (var mı?)

 İsa peygamber hakkında tartışmalı konulardan birisi İncillerde geçen kardeşleri meselesidir. Matta 13:55-56 ve Markos 6:3'te İsa'nın kardeşleri isimleriyle anılır. Matta'ya göre Yakup, Yusuf, Simun ve Yahuda; Markos'a göre ise Yakup, Yose, Yahuda ve Simun'dur. Luka ve Yuhanna İncillerinde kardeşlerinin isimleri verilmez. Ayrıca İsa'nın kız kardeşlerinden de bahsedilir, ama isimleri geçmez. 

  Matta 12:46-50, Markos 3:31-35 ve Luka 8:19-21'de aktarılan rivayete göre (bu anlatılarda biraz farklılıklar vardır, parantez içerisinde belirteceğiz) İsa vaaz verdiği sırada annesiyle kardeşleri İsa'yla görüşmek ister. Büyük ihtimal İsa'nın yanlış yolda olduğunu anlatmak, onu fikrinden caydırmak istiyorlardı. (Bundan dolayı) Bu görüşmeyi İsa kabul etmez ve dinleyenlere/ ya da haberi getiren kişiye der ki "Göklerdeki Babamın isteğini kim yerine getirirse (Matta)/Tanrı'nın isteğini kim yerine getirirse (Markos)/Tanrı'nın sözünü işiten ve uygulayanlar (Luka) kardeşim, kızkardeşim ve annem odur." der. Yuhanna İncili'nde böyle bir olay nakledilmez ama Yuhanna 7:5'te kardeşlerinin bile ona inanmadığından bahsedilir. 

     Sonuç olarak Matta ve Markos'ta isim verilerek İsa'nın erkek kardeşlerinden bahsedilir. Ama onun davasında etkin rol aldıklarını göremeyiz. İsa'nın havarileri ön plandadır. Yeni Ahit'te Elçilerin İşleri adlı kitapta ise İsa'nın ölümünden sonra Yakup'u görüyoruz ve hatta Kudüs cemaatinin liderlerinden birisi diyebiliriz. Mesela hapse atılan Petrus mucizevi bir şekilde kurtulduktan sonra Markos'un annesi Meryem'in evine gider ve nasıl kurtulduğunu anlattıktan sonra "bu haberleri Yakup'la diğer kardeşlere iletin" der. (Elçilerin İşleri 12:17) Tarihsel olarak Yakup'un bu dini hareketin liderliğini yaptığı ya da önde gelenlerinden biri olabileceği doğrudur, diyebiliriz. Çünkü İncillerin dışında önemli bir kaynağımız var. Milattan sonra yaşamış meşhur Yahudi tarihçi Flavius Josephus Adem peygamberden başlayarak zamanına kadar kaleme aldığı Yahudi Tarihinde (Antiquities of the Jews) "Mesih olarak anılan İsa'nın kardeşi Yakup'un idamından" bahseder. (Antiquities of the Jews XX. kitap, IX. bölüm) İşin ilginç tarafı Josephus İsa'dan iki yerde bahseder. Birincisi bu bölümde, ikincisi de XVIII. kitap III. bölümde. İncilleri tarihsel kaynak olarak aldığımızı düşünürsek, binlerce insanı arkasından sürüklemiş, onlarca mucize gerçekleştirmiş birisinden bu kadar az değinmesi normal midir? Josephus'la İsa arasında 40-45 yıl olduğunu düşünürsek bu durum biraz problemlidir diyebiliriz. Hatta birçok akademisyene göre XVIII. bölüm Josephus'un orijinal yazmasına bir eklemedir, yani aslında Josephus'a dayanmamaktadır.

     Son olarak Katolik kilisesi başta olmak üzere bu metinlere diğer Hıristiyanlar nasıl tepki veriyor? Geleneksel Hıristiyanlığa göre İsa'nın kardeşleri olması imkansızdır.  İncillerde bahsedilenler ya Meryem'in nişanlısı Yusuf'un önceki eşinden çocuklarıdır ya da Yusuf ya da Meryem'in kuzenleridir. Çünkü Tanrı'yı doğuran Meryem (ki Efes konsilinde "theotokos" yani Tanrı'yı doğuran ya da Tanrı'ya gebe kalan anlamında ilan edilmiştir) bir erkekle birlikte olup başka bir insan doğurması düşünülemez.

    İslamiyet'e baktığımızda, Kur'an'da ya da hadislerde İsa peygamberin kardeşlerinden bahsedilmez. Benim kanaatimce, Kur'an ya da hadislerde bahsedilmemesi yok olmadığı anlamına gelmez. Başka bir ifadeyle Josephus'un aktardığı bilgiler çok önemlidir, İncillerin dışında bir kaynak olması sebebiyle. Bundan dolayı Yakup İsa'nın anne-bir kardeşidir ve İsa'dan sonra cemaatin liderliğini göğüslemiş ve yakalanarak idam edilmiştir.

Kaynak: Josephus'un eserleri için:
http://penelope.uchicago.edu/josephus/index.html

JOHN P. MEIER; "The Brothers and Sisters of Jesus in Ecumenical Perspective" The Catholic Biblical Quarterly, Vol. 54, No. 1 (January, 1992), pp. 1-28.